มีโคลนตมจึงมีดอกบัว

มีโคลนตมจึงมีดอกบัว


            หากไม่มีถังขยะที่น่ารังเกียจ  บ้านย่อมไม่สะอาด  เพราะถังขยะคอยรองรับสิ่งสกปรกและสิ่งที่ถูกทิ้งแล้ว  ความสะอาดตาภายในบ้านจึงเกิดขึ้นได้


            หากไม่มีโจรขโมยและอาชญากรรม  อาชีพตำรวจ  ทหาร อัยการ  ศาล ก็ย่อมหมดไปด้วย  เพราะยังมีโจรขโมย มีศัตรูคอยรุกราน มีคนทำผิดก่ออาชญากรรม  อาชีพตำรวจ ทหาร อัยการ ศาล จึงมีความหมายและกลายเป็นสิ่งสำคัญในสังคม


             หากไม่มีคนพาลสันดานหยาบหรือคนชั่วร้าย  ก็ไม่มีความจำเป็นอะไรที่จะต้องมีเทพเจ้าลงมาจุติเพื่อปราบปรามอธรรมและอภิบาลคนดี  ความชั่วร้ายที่ปรากฏขึ้นทั่วไปในยุคใดสมัยใด  ย่อมแสดงว่า อีกไม่นานจะมีคนดีมีคุณธรรมที่ปรีชาสามารถ  จักอุบัติขึ้นตามมาเพื่อสร้างสรรค์ความสงบสุขให้เกิดขึ้นแก่มหาชน


             ในท่ามกลางสังคมที่ไร้ศีลธรรมอย่างถึงที่สุด  ย่อมต้องปรากฏเทพเจ้าขึ้นมาในท่ามกลางความเลวร้ายนั้นอย่างแน่นอน  และในสังคมที่สงบสุขเรียบร้อย  ก็อาจมีคนทำผิดต่อกฎเกณฑ์ของสังคมหรือมีคนฝ่าฝืนศีลธรรมเกิดขึ้น  นี้คือกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ  ที่สรรพสิ่งย่อมเกิดมีคู่กันอย่างนี้เสมอ


            ความดี ความชั่ว, กลางคืน กลางวัน, หญิง ชาย  สิ่งเหล่านี้คือความเป็นของคู่ที่มีอยู่ภายใต้วัฏฏสงสาร มีเพียงสิ่งเดียวที่พ้นไปจากสภาพความเป็นคู่ สิ่งนั้นก็คือพระนิพพาน  ตราบใดที่ดวงจิตของบุคคลยังว่ายวนอยู่ในกระแสวังวนแห่งดี – ชั่ว,  ถูก – ผิด, บุญ – บาป  เมื่อนั้นก็ยังต้องมีความทุกข์ความหม่นหมอง มีความวิตกกังวลประจำดวงจิต ไม่อาจอิสระได้อย่างแท้จริงเป็นธรรมดา


           ที่เราเคารพบูชาน้อมกายและใจกราบไหว้ปวงเหล่าพระอรหันต์ทั้งหลาย  ก็เพราะเคารพบูชาจิตอันบริสุทธิ์หมดจดตลอดสายของท่าน เพราะท่านก้าวข้ามไปพ้นแล้วจากดีชั่ว ถูกผิดทั้งปวง  มีดวงจิตที่ปราศจากความวิตกกังวลใดๆ  มีความอิสระ โปร่งเบา ไร้มลทิน


           ในเมื่อมนุษย์ทุกคนที่เกิดมาและมีชีวิตอยู่บนโลกใบนี้  ล้วนแล้วแต่มีกระแสแห่งดวงจิตที่ตกอยู่ภายใต้ความยึดมั่นถือมั่นในดี – ชั่ว หรือถูก – ผิด ด้วยกันทั้งนั้น  ด้วยเหตุนี้ เราจึงพากันระทมทุกข์และหม่นหมองทั้งคนดีและคนชั่ว  มีความทุกข์เหมือนกันหมดทั้งคนถูกและคนผิด มีความวิตกกังวลเหมือนกันทั้งคนบุญและคนบาป  อันเป็นไปตามกฎแห่งสัจธรรมที่พระพุทธองค์ทรงตรัสว่า “ ความทุกข์ทั้งมวลในโลก  ล้วนเกิดมาแต่ความยึดมั่นถือมั่น”


           เมื่อได้ตระหนักรู้ในสัจธรรมข้อนี้  เราจึงจะเกิดดวงจิตที่มีเมตตาและให้อภัยแก่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน เป็นการให้อภัยและอโหสิกรรมได้อย่างเต็มเปี่ยมทั้งดวงใจ  ทานอันยิ่งใหญ่ที่สุดที่เหนือกว่าทานวัตถุใดๆคืออภัยทาน จึงเกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์  และอภัยทานนี้คือทานอันเยี่ยมยอดยิ่งกว่าสังฆทานหรือเงินทองใดๆ ผู้ใดสามารถให้อภัยทานได้ ผู้นั้นได้ชื่อว่า เปิดประตูสู่สวรรค์ กำลังเดินขึ้นบันไดสู่ความเป็นพระอริยบุคคลในชาตินี้


           ในโคลนตมอันใครๆนึกรังเกียจและขยะแขยงไม่อยากแตะต้องหรือเข้าใกล้  แต่ก็เฉพาะในโคลตมเท่านั้น  จึงจะเกิดดอกบัวขึ้นมาได้  หากไม่มีโคลนตม  ดอกบัวสำหรับบูชาพระที่สูงส่งก็ย่อมมีไม่ได้ ฉันใด ในสังคมใดมีคนดี  ก็ย่อมต้องมีคนชั่วเป็นธรรมดา


           ในชีวิตของพระภิกษุหรือนักบวชผู้ถือเพศพรหมจรรย์  โดยทั่วไปล้วนมีหลักการสำคัญว่า “สตรี คือศัตรูของพรหมจรรย์” แต่ชีวิตพระภิกษุทั้งหลายนั้น  ผู้ที่ออกมาใส่บาตรให้ฉันพร้อมน้อมกายกราบไหว้ ส่วนใหญ่ก็ล้วนแล้วแต่เป็นสตรีทั้งนั้น   ก่อนจะเป็นพระอรหันต์  ก็ได้สตรีทั้งหลายเหล่านั้นคอยอุปัฏฐากเกื้อกูล ด้วยน้ำใจอันงดงามและคอยเคารพบูชา นี้คือ ดอกบัวอันบริสุทธิ์  เกิดขึ้นมาได้จากโคลนตมโดยแท้


           “สตรี คือศัตรูของพรหมจรรย์” คือคำสอนของพระอรหันต์ผู้จำต้องใช้อุบายสอนภิกษุปุถุชนผู้อินทรีย์ยังอ่อน  ยังตัดสังโยชน์เบื้องต้นไม่ได้  เพราะสติและปัญญายังไม่เข้มแข็งพอที่จะฟันฝ่ากระแสคลื่นกิเลส  ดุจพ่อที่จำต้องมีอุบายสอนลูกน้อยไม่ให้เข้าใกล้ไม้ขีดหรือไฟไว้ก่อน  แต่เมื่อลูกเติบใหญ่จนเข้าครัวได้ พ่ออาจใช้ลูกติดไฟหุงข้าวต้มแกงให้กินก็ได้  ทำนองเดียวกับพระบรมครูสมัยยังบำเพ็ญเพียร  ต้องทำทุกกรกิริยา อดอาหาร ทรมานตน อยู่เป็นเวลานานถึง ๖ ปี กับเหล่าปัญจวัคคีย์ก็ยังไม่อาจตรัสรู้  สุดท้ายเมื่อได้เสวยข้าวมธุปายาสของนางสุชาดาภายใต้ร่มโพธิ์อันร่มรื่นเย็นสบาย   ณ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา  จึงทรงตรัสรู้ในวันเพ็ญวิสาขบูชา


            วิสัยของพระโพธิสัตว์ทั้งปวง ย่อมไม่ตกอยู่ในอำนาจของสตรีเพศ  แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่ดูหมิ่นสตรีเพศ บุรุษผู้มุ่งสู่ความเป็นพระอริยบุคคล ย่อมไม่ลุ่มหลงในสตรี และในขณะเดียวกันก็ไม่ดูหมิ่นสตรี เพราะสำนึกอยู่เสมอว่า ที่ตนได้เกิดมาลืมตาดูโลกใบนี้ได้ก็เพราะอาศัยครรภ์มารดา และเติบใหญ่ด้วยน้ำมือของสตรี


            สตรีผู้เป็นคู่บารมีของพระโพธิสัตว์ และสตรีผู้มุ่งสู่ความเป็นพระอริยบุคคล ย่อมไม่ลบหลู่ดูหมิ่นหรือทำลายภาวะความเป็นผู้นำของบุรุษเพศ  แม้บางคนจะมีบารมีและความสามารถสูงกว่าบุรุษเพศ แต่ก็ยังอ่อนน้อมให้เกียรติและเคารพบุรุษไว้เสมอ ดังเช่นนางวิสาขา มหาอุบาสิกา สตรีเช่นนี้ปรากฏอยู่ในสังคมใด สังคมนั้นย่อมร่มเย็น เป็นมิ่งขวัญของพระศาสนาและของประเทศชาติบ้านเมือง  แม้บุรุษอาชาไนยก็ยอมรับโดยดุษฎี


            สำหรับบุรุษ  การทำร้ายใดที่เกิดจากสตรี  ย่อมไม่มีสิ่งใดยิ่งไปกว่า การทำลายความเชื่อมั่นและความภาคภูมิใจของตน  และสำหรับสตรีนั้น  การดูหมิ่นใด  ย่อมไม่เจ็บปวดร้าวรานเท่ากับ การที่บุรุษปฏิบัติต่อเธอดุจเพียงวัตถุสนองอารมณ์เท่านั้น


           ในประวัติศาสตร์ของหลายชนชาติ  มีสตรีชั้นต่ำสามัญธรรมดา แต่ด้วยหัวใจที่เต็มเปี่ยมด้วยความรักอันบริสุทธิ์ของเธอ  ได้สร้างมหาบุรุษ และวีรบุรุษมากมาย มานักต่อนักแล้ว


           ดอกไม้ชนิดอื่นอาจเกิดและงอกงามได้บนผืนดินทั่วไป  แต่ดอกบัวนั้น  ต้องอาศัยน้ำและโคลนตม จึงจะงอกงามขึ้นมาได้และชูดอกรอให้คนเก็บไปบูชา  


           สิ่งอันสูงสุด  บางครั้งต้องอาศัยสิ่งต่ำสุด  สิ่งงดงามที่สุด  อาจต้องอาศัยโคลนตมน่ารังเกียจ จึงถือกำเนิดขึ้นมาได้  สรรพสิ่งในโลกนี้ล้วนเชื่อมโยงและอาศัยกันเช่นนี้เสมอ


คุรุอตีศะ
๑๒  ตุลาคม  ๒๕๕๖