การสอนของปรมาจารย์
- รายละเอียด
- หมวด: คติธรรม/ปรารภธรรม
การสอนของปรมาจารย์
ค่ำคืนวันหนึ่ง ขณะอาจารย์ชิจิริ โกชุน กำลังท่องพระสูตรอยู่ หัวขโมยถือดาบคมกริบเดินเข้ามา และถามว่า จะให้เงินทองหรือจะให้ชีวิต
อาจารย์ชิจิริกล่าวกับหัวขโมยว่า “อย่ากวนใจข้าน่า เจ้าไปค้นเงินในลิ้นชักโน่นไป” แล้วก็ท่องพระสูตรต่อเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น
ครู่ต่อมาท่านก็หยุดท่องพระสูตรและส่งเสียงไปยังหัวขโมยว่า “อย่าเอาไปหมดล่ะ ข้าต้องเหลือไว้จ่ายภาษีวันพรุ่งนี้”
หลังจากผู้ร้ายกวาดเงินไปเกือบหมดและกำลังจะเดินออกไป อาจารย์ชิจิริเอ่ยขึ้นว่า “เวลาคนเขาให้อะไร ก็ขอบคุณเขาด้วยสิ” ชายผู้บุกรุกจึงขอบคุณแล้วก็รีบวิ่งหนีไป
ไม่กี่วันต่อมาเจ้าคนนั้นก็ถูกจับ และสารภาพว่าได้บุกรุกเข้าไปในกุฏิของท่านอาจารย์ชิจิริ เมื่อท่านอาจารย์ชิจิริถูกเรียกให้ไปเป็นพยาน ท่านกล่าวว่า “ชายคนนี้ไม่ใช่หัวขโมย อย่างน้อยก็เท่าที่ข้าเห็น เพราะเมื่อข้าให้เงินเขา แล้วเขาก็ขอบคุณข้า”
หลังจากที่ชายคนนั้นพ้นโทษออกมา เขาจึงไปหาท่านอาจารย์ชิจิริ และบวชขอเป็นศิษย์ของท่านนับแต่นั้นมา
เรื่องเล่าของเซนดังที่ยกมา นั่นคือการสอนที่เยี่ยมยอด เป็นวิธีการสอนที่สอนคนได้แม้ท่ามกลางที่เขากำลังทำความผิดและเป็นหัวขโมยอยู่ต่อหน้า วิธีการสอนเช่นนี้ต้องเป็นระดับปรมาจารย์และต้องเป็นผู้บรรลุจริงเท่านั้นจึงจะทำได้ ส่วนอาจารย์ทั่วไปนั้น ความเฉียบคมแห่งดวงจิตและสติปัญญาจะไม่มีความสามารถทำอย่างท่านอาจารย์ชิจิริได้เลย
จิตของผู้บรรลุย่อมไม่เห็นความแตกต่างระหว่างคนดีกับคนที่เป็นหัวขโมย นี้คือสิ่งที่เหนือคำอธิบาย จิตของท่านไม่มีแม้กระทั่งคำว่า “หัวขโมย”อยู่ในความรู้สึกของท่าน นี้คือความเมตตาอย่างสูงสุดที่จะทำได้ก็แต่พระอริยบุคคลผู้อยู่เหนือดี เหนือชั่วตามสมมติได้แล้ว
เพราะเหตุที่จิตของผู้บรรลุธรรมชั้นสูงย่อมอยู่ในฐานะที่คนธรรมดาจะเข้าใจ ในหลักการของพระพุทธศาสนาแบบเถรวาท ท่านจึงมีหลักว่าบุคคลที่บรรลุเป็นพระอรหันต์ที่ยังเป็นฆราวาสจะต้องบวชภายในเจ็ดวัน มิฉะนั้นจะตายด้วยเหตุปัจจุบันทันด่วน เนื่องจากสภาพของความเป็นฆราวาสไม่สามารถรองรับคุณธรรมอันสูงส่งระดับนั้นได้ เหมือนภาชนะอันขรุขระหยาบกระด้างไม่อาจใช้วางแก้วอันใสและเปราะบาง ผ้ากาสาวพัสตร์หรือผ้าเหลืองอันเป็นจีวรของพระโบราณท่านจึงเรียกว่า “ธงชัยของพระอรหันต์” หรือ “เครื่องแบบของพระอรหันต์”
ผู้รู้ท่านกล่าวว่า หากพระปุถุชนธรรมดา ตั้งใจสำรวมระวังตามพระวินัย ๒๒๗ อย่างเคร่งครัด คนทั่วไปจะแยกไม่ออกเลยว่ารูปใดเป็นปุถุชน รูปใดเป็นพระอรหันต์ และบางทีคนจะนึกว่าผู้ที่บรรลุเป็นพระอรหันต์แล้ว เป็นพระปุถุชนอย่างนี้ก็มี เพราะผู้บรรลุแล้วมักใช้ชีวิตอิสระมากกว่า ไม่ค่อยมีความเคร่งครัดเคร่งขรึมหรือวางท่าให้น่าเลื่อมใส ที่จะพอสังเกตได้บ้างก็ตรงที่ท่านแสดงธรรมหรือสำหรับผู้มีญาณหยั่งรู้พิเศษที่ท่านรู้กันเป็นการเฉพาะ
อย่างท่านอาจารย์ชิจิรินี้ หากท่านไม่ได้ครองเพศเป็นนักบวช คนทั่วไปย่อมจะมองท่านว่าเป็นคนบ้า เนื่องจากความคิดความอ่านของท่านสวนทางกับความต้องการของทางโลก หัวขโมยย่อมเป็นคนเลวโดยทั่วไป แต่สำหรับท่านแล้วเขาคือคนหนึ่งที่เพียงต้องการเงิน
จิตของท่านบริสุทธิ์ไร้เดียงสา จนกระทั่งมองไม่เห็นความชั่วความเลวของใคร ท่านมองเห็นเงินทองเป็นสิ่งที่คนทั่วไปใช้สอยแลกเปลี่ยนในชีวิตประจำวันเท่านั้น ไม่ว่าคนรวย คนจน ไม่ว่าหัวขโมยหรือแม้แต่ตัวท่าน ต่างก็มีความจำเป็นต้องใช้เงินไปตามสภาพของตน
พระอริยบุคคลที่บรรลุธรรมแล้วซ่อนตัวอยู่เงียบๆนั้นมีมาก ที่จะสอนธรรมะหรือเผยแผ่เพื่อประโยชน์เกื้อกูลคนทั่วไปนั้นมีน้อย เนื่องจากไม่มีผู้ที่รองรับบารมีเสมือนเรือนแหวนที่คอยเชิดชูให้เพชรเม็ดงามได้เปล่งประกาย ท่านเหล่าผู้บรรลุแล้วส่วนใหญ่จึงพอใจทำตัวติดดินมีความสุขไปวันๆ เหมือนมหาเศรษฐีปลอมตัวไปใช้ชีวิตกับคนบ้านนอกแล้วรู้สึกสนุกดี
หัวขโมยคนนั้นไม่รู้ว่าท่านอาจารย์ชิจิริคือปรมาจารย์ผู้บรรลุแล้ว ถ้ารู้ว่าท่านคือปรมาจารย์ใครเล่าจะหาญกล้าไปล่วงเกินขนาดนั้น เขาก็คิดไปตามประสาของเขาที่มุ่งให้ได้เงินมากกว่า แต่ปรมาจารย์ผู้ยอดเยี่ยมก็ยังเปล่งรัศมีแห่งคุณธรรมจนสามารถละลายหัวใจอันเคยมืดมัวของเขา จนเกิดความสำนึกที่ดีแล้วกลายเป็นคนใหม่ในเวลาต่อมา พลังความเมตตาอันสูงสุดของท่าน ทำให้หัวขโมยคนนั้นกลายมาเป็นนักบวชและกลายเป็นลูกศิษย์คนสำคัญ
การสอนของปรมาจารย์ย่อมเหนือกว่าอาจารย์ทั่วไปเช่นนี้ ไม่ต้องสอนด้วยวาจาก็ยังได้ ไม่จำเป็นต้องแสดงว่าเป็นอาจารย์ ไม่ต้องการแม้กระทั่งการเคารพหรือกราบไหว้
หากใครได้พบกับบุคคลชนิดนี้สักครั้งหนึ่ง ชีวิตของบุคคลนั้นจะเริ่มเปลี่ยนไปจิตวิญญาณจะเกิดความสงบสุขและสูงส่งขึ้นอย่างเป็นไปเองโดยไม่ได้ตั้งใจ เพราะอานุภาพพลังภายในที่บริสุทธิ์ของท่านได้ถ่ายทอดเข้าสู่ตัวของบุคคลผู้เป็นศิษย์ โดยไม่จำเป็นต้องอาศัยคำพูด เพียงได้พบ เพียงได้รู้จัก เพียงได้เข้าใกล้ ชีวิตของบุคคลนั้นจากที่เคยเหี่ยวเฉาก็จะเริ่มเป็นต้นไม้ที่เริ่มผลิใบ นี้คือความยิ่งใหญ่แห่งอานิสงส์ของการได้พบพระอริยบุคคล
กับคนอย่างท่านอาจารย์ชิจิริ ใครจะไปทำอย่างอื่นได้ นอกจากจะกลายเป็นลูกศิษย์ของท่าน เพราะนี้คือการแปรสภาพกรวดหินธรรมดาให้กลายเป็นทองคำของปรมาจารย์ ที่อาจารย์สักกี่คนเล่าในโลกนี้จะสามารถทำได้
การได้สัมผัสกับปรมาจารย์จะทำให้บุคคลกลายเป็นคนใหม่ ตอนแรกเขาอาจมาพบท่านด้วยเหตุอย่างอื่น เหมือนเจ้าหัวขโมยคนนี้ เขามาหาท่านในตอนแรก เขาไม่ได้มาหาปรมาจารย์ แต่เขาจะมาขโมยเงิน แต่ด้วยความที่เขามีความซื่อตรงในฐานะหัวขโมยที่ไม่ได้ต้องการธรรมะแต่ต้องการเงิน เมื่อได้พบกับปรมาจารย์ผู้ล้ำเลิศโดยบังเอิญ เขาจึงเลิกเป็นหัวขโมยแล้วกลายเป็นอาจารย์เซนองค์หนึ่ง ที่หลังจากท่านได้บรรลุแล้ว ได้เปิดเผยความลับระหว่างตนกับผู้เป็นอาจารย์ จนเกลายเป็นตัวอย่างอันล้ำเลิศนี้เป็นมรดกของโลกในเวลาต่อมา
แม้จะไม่รู้ว่าท่านผู้นั้นเป็นพระอริยบุคคล เพียงเราได้พบท่านโดยบังเอิญ แล้วหลังจากนั้นจิตใต้สำนึกบางอย่างที่ซ่อนอยู่ข้างในจะเริ่มเผยตัวออกมา เราจะรู้สึกว่ามีอะไรบางอย่างเปลี่ยนแปลงขึ้นมาในหัวใจ เราได้กลายเป็นคนใหม่ทีละน้อย นี้คือการรู้ตื่นอยู่ภายใน
เปรียบเหมือนตะเกียงที่ตั้งไว้ในมุมมืดมานานได้ถูกจุดขึ้นมา บุคคลที่ได้พบกับปรมาจารย์ แม้จะไม่รู้ว่าท่านคือผู้บรรลุธรรม แม้เขาจะไม่รู้ว่าท่านคือปรมาจารย์ แต่ชีวิตของเขาจะเปลี่ยนไปกลายเป็นคนใหม่ และจะไม่มีวันกลับมาเป็นคนเดิมอีกเลย
คุรุอตีศะ
๒๕ มีนาคม ๒๕๕๘
